Rọ hút – 12 điều người dùng hay bỏ qua

Nhiều người khi chọn rọ hút thường chỉ quan tâm đến kích thước ống hoặc vật liệu sản xuất mà ít để ý đến hình dáng của rọ hút. Tuy nhiên, chính hình dáng bên ngoài từ thân dài hay ngắn, dạng trụ hay dạng bầu, đáy phẳng hay thuôn cũng phản ánh cách rọ hút làm việc trong từng điều kiện cụ thể

1. Đôi nét về rọ hút

Khi nhắc đến rọ hút, nhiều người thường liên tưởng đến các thiết bị “hút” nói chung như máy hút nước, máy hút bùn, máy hút cát hay máy hút bụi. Tuy nhiên, cần làm rõ rằng rọ hút không phải là thiết bị tạo

Rọ hút chỉ là bộ phận hỗ trợ cho quá trình hút, được lắp ở đầu ống hút của máy bơm, với nhiệm vụ dẫn dòng chất lỏng (nước, bùn loãng, cát mịn…) vào hệ thống và giữ nước mồi khi bơm ngừng hoạt động

Trong tài liệu kỹ thuật, rọ hút còn được gọi là foot valve, nghĩa là “van chân”, ám chỉ vị trí lắp đặt ở điểm thấp nhất của hệ hút. Có thể xem rọ hút là thiết bị bảo vệ đầu tiên của máy bơm nước

2. Các tên gọi khác của rọ hút

Trong quá trình sử dụng và tìm kiếm, người dùng sẽ gặp nhiều cách gọi khác nhau. Thực tế, các tên gọi này không chỉ khác thiết bị, mà chỉ khác cách gọi theo ngữ cảnh.

2.1 Rọ hút máy bơm

Rọ hút máy bơm là cách gọi phổ biến nhất khi người dùng muốn nhấn mạnh thiết bị này gắn liền với máy bơm. Tên gọi này thường xuất hiện khi người dùng cần:

• Hướng dẫn lắp đặt máy bơm
• Tư vấn kỹ thuật cho người mới
• Tìm kiếm của người dùng phổ thông

Về bản chất, rọ hút máy bơm chính là rọ bơm theo cách gọi tắt của người dùng, có mục đích sử dụng là:

• Giữ nước mồi
• Tránh hút khí
• Bảo vệ cánh bơm và thân bơm

2.2 Rọ hút nước

Trong thực tế sử dụng, không phải rọ hút nào cũng có thể dùng chung cho mọi loại chất lỏng. Chính vì vậy, tên gọi rọ hút nước được dùng để xác định rõ môi trường làm việc mà rọ hút được thiết kế hướng tới, thay vì chỉ nói chung là rọ bơm. Cách gọi này giúp phân biệt rọ hút dùng cho nước sạch hoặc nước ít cặn với các loại rọ bơm chuyên dụng cho những môi trường đặc thù hơn như:

• Nước thải
• Hóa chất
• Dung dịch đặc

Rọ hút nước thường được sử dụng trong các hệ thống:

• Hệ bơm giếng khoan
• Bơm ao hồ
• Hệ cấp nước dân dụng và kỹ thuật

Nhờ cách gọi này, người dùng có thể nhanh chóng nhận biết rằng rọ bơm nước phù hợp cho môi trường thông thường, không yêu cầu vật liệu hay cấu tạo đặc biệt như rọ hút hóa chất hoặc rọ hút nước thải

3. Vì sao rọ hút có nhiều hình dáng khác nhau

Khi quan sát thực tế, dễ thấy rọ hút có rất nhiều hình dáng: Thân dài – thân ngắn, dạng trụ, dạng bầu, đáy phẳng hoặc thuôn. Sự khác nhau này không phải do thiết kế ngẫu nhiên, mà xuất phát từ điều kiện làm việc cụ thể

3.1 Hình dáng rọ hút bơm phụ thuộc không gian lắp đặt

Rọ hút không được lắp ở một vị trí cố định duy nhất mà có thể làm việc trong giếng khoan, ao hồ, bể chứa hoặc hố kỹ thuật. Mỗi không gian lắp đặt lại có đặc điểm khác nhau về kích thước, độ sâu và mức độ ổn định của mực nước, từ đó ảnh hưởng trực tiếp đến hình dáng thiết kế của rọ bơm. Cụ thể là:

• Giếng khoan hẹp: Rọ hút bơm thường được thiết kế thon, gọn, thân nhỏ để dễ thả sâu và không bị cọ sát thành giếng, đảm bảo van bên trong đóng mở ổn định
• Ao hồ rộng: Rọ hút may bơm có xu hướng dài hơn, thân lớn, giúp tăng diện tích lưới lọc, hạn chế tắc nghẽn khi nước có nhiều cặn bẩn hoặc rác lơ lửng
• Hố kỹ thuật hạn chế chiều sâu: Rọ hút thường có thiết kế ngắn, đáy phẳng, thuận tiện lắp đặt trong không gian thấp và giúp rọ đứng vững, không bị nghiêng khi bơm vận hành

3.2 Hình dáng rọ hút máy bơm theo diện tích lọc

Bên cạnh không gian lắp đặt, diện tích lưới lọc là một yếu tố quan trọng khác quyết định hình dáng của rọ hút, nhưng lại thường bị người dùng bỏ qua. Trên thực tế, dù cùng kết nối với một kích thước ống hút, mỗi loại rọ hút có thể được thiết kế với diện tích lọc rất khác nhau, dẫn đến hiệu quả làm việc không giống nhau

• Rọ hút thân dài hoặc dạng bầu có diện tích lưới lọc lớn, nước được hút vào từ nhiều hướng, giúp rọ
  • Ít bị nghẹt khi môi trường nước có cặn bẩn
  • Duy trì lưu lượng hút ổn định trong thời gian dài
  • Phù hợp cho ao hồ, giếng hở hoặc nguồn nước không hoàn toàn sạch
• Rọ hút máy bơm thân ngắn có diện tích lọc nhỏ hơn, cấu tạo gọn, thường dùng trong:
  • Nguồn nước sạch
  • Hệ bơm giếng khoan có nước ít cặn
  • Các hệ hút cần kích thước rọ nhỏ gọn

Điều quan trọng cần lưu ý là cùng một kích thước ống hút, nhưng nếu rọ hút có diện tích lọc quá nhỏ, lưới lọc sẽ nhanh bám cặn, làm giảm lưu lượng hút và khiến máy bơm hoạt động kém hiệu quả

3.3 Hình dáng để ổn định tư thế làm việc

Không giống nhiều thiết bị khác trong hệ thống đường ống, rọ hút bơm làm việc hoàn toàn trong môi trường ngập nước và thường đặt ở vị trí thấp nhất của hệ hút. Vì vậy, ngoài chức năng lọc và giữ nước mồi, khả năng giữ tư thế ổn định khi làm việc là một yêu cầu rất quan trọng trong thiết kế hình dáng rọ hút

• Rọ hút có đáy phẳng, trọng tâm thấp thường có khả năng đứng vững dưới đáy bể, ao hoặc giếng, hạn chế bị nghiêng hoặc xoay khi dòng nước thay đổi. Khi rọ đứng ổn định, van bên trong sẽ đóng kín hoàn toàn khi bơm ngừng, giúp giữ nước mồi tốt hơn.
• Rọ bơm hút nước nhẹ dáng mảnh: Dễ bị lệch tư thế, đặc biệt khi mực nước dao động hoặc khi bơm hút mạnh. Nếu rọ bị nghiêng, van có thể không đóng kín, dẫn đến hiện tượng hút khí vào đường ống gây tụt nước mồi và làm bơm vận hành không ổn định
• Chính vì yêu cầu này, các loại rọ bơm gang hoặc rọ bơm inox thường được thiết kế với thân đầm, chắc và trọng lượng lớn để đảm bảo độ ổn định khi làm việc. Trong khi đó, rọ hút bơm bằng nhựa có ưu điểm nhẹ, dễ lắp đặt nhưng cần được cố định tốt hơn để tránh nghiêng lệch trong quá trình vận hành

4. Rọ hút có lò xo không lò xo và lá lật

Bên trong mỗi rọ hút đều có van một chiều, bộ phận quyết định việc giữ nước mồi khi máy bơm ngừng hoạt động. Tùy theo thiết kế, van một chiều này có thể làm việc có lò xo hỗ trợ hoặc không có lò xo, từ đó tạo ra hai loại rọ hút máy bơm phổ biến hiện nay

4.1 Rọ hút có lò xo

Ở loại này, van được gắn thêm lò xo để hỗ trợ quá trình đóng. Từ đó rọ hút có lò xo có những ưu điểm như:

• Khi bơm ngừng chạy, lò xo của rọ hút máy bơm giúp van đóng nhanh và kín hơn
• Rọ hút nước giúp hạn chế nước chảy ngược lại nguồn hút
• Rọ hút máy bơm có khả năng giữ nước mồi trong ống ổn định, ít bị tụt
• Giảm phụ thuộc vào trọng lực của Trái Đất, nên rọ hút bơm có thể lắp ở tư thế nằm ngang hoặc các vị trí khó bố trí thẳng đứng
• Phù hợp với các hệ hút dài, bơm đặt cao hoặc điều kiện lắp đặt hạn chế không gian

Chính vì không cần dựa hoàn toàn vào trọng lực để đóng van, rọ hút có lò xo linh hoạt hơn về tư thế lắp đặt so với rọ bơm hút không lò xo

4.2 Rọ hút không có lò xo

Với loại này, van đóng mở nhờ trọng lực P (lực hút của trái đất) kết hợp với chênh lệch áp suất của dòng nước mà không có chi tiết đàn hồi bên trong. Rọ hút máy bơm không có lò xo thường có đặc điểm là:

• Cấu tạo đơn giản
• Ít hỏng vặt
• Dễ vệ sinh và bảo trì

Dòng rọ bơm Minh Hòa được thiết kế theo kiểu không có lò xo, ưu tiên độ bền, độ kín và khả năng làm việc ổn định trong các hệ thống bơm nước thông dụng

4.3 Rọ hút lá lật

Rọ hút lá lật là loại rọ hút trong đó van một chiều được thiết kế dưới dạng lá van mỏng, đóng mở theo chuyển động lật lên – lật xuống dưới tác động của dòng nước và trọng lực.Đặc điểm của rọ hút lá lật là:

• Cấu tạo đơn giản, không có lò xo hoặc chi tiết đàn hồi
• Lá van thường làm từ kim loại mỏng hoặc nhựa kỹ thuật
• Đóng mở nhờ trọng lực và áp lực dòng nước
• Ít tạo lực cản khi hút, phù hợp hệ cần lưu lượng lớn

Rọ hút lá lật không mạnh hơn rọ hút có lò xo, nhưng thoáng dòng hơn. Hiệu quả của loại rọ này phụ thuộc rất nhiều vào tư thế lắp đặt và điều kiện làm việc thực tế

5. Nhầm lẫn phổ biến rọ hút là lưới lọc rác

Trong quá trình tư vấn và lắp đặt hệ thống bơm, một nhầm lẫn rất thường gặp là nhiều người cho rằng rọ hút chỉ đơn giản là một cái lưới lọc rác gắn ở đầu ống hút. Để tránh dùng sai ngay từ đầu, người dùng cần hiểu rõ vì sao rọ hút thường bị hiểu nhầm và bản chất thực sự của thiết bị này

5.1 Vì sao nhiều người nhầm rọ hút là lưới lọc rác

Vì nhìn từ bên ngoài, rọ hút có dạng như một “cái rọ” bao quanh đầu ống, với nhiều lỗ hoặc mắt lưới để ngăn rác lớn đi vào bơm. Chính cách nhìn này khiến không ít người nghĩ rằng:

• Rọ hút chỉ có tác dụng chắn lá cây, rác thô
• Chỉ cần có lưới là đủ, không cần quan tâm cấu tạo bên trong
• Rọ nào cũng giống nhau, miễn là lắp vừa ống

Tuy nhiên, đây là cách hiểu chưa đúng bản chất kỹ thuật của rọ hút

5.2 Lưới lọc chỉ là phần phụ không phải chức năng chính

Lưới lọc bên ngoài của rọ hút thực chất chỉ đóng vai trò bảo vệ thô, giúp ngăn các dị vật lớn như lá cây, sỏi, rác to không bị hút trực tiếp vào đường ống và cánh bơm. Nếu mục đích chỉ dừng lại ở việc lọc rác, người ta hoàn toàn có thể sử dụng:

• Lưới inox đơn thuần
• Chụp lọc thô
• Giỏ lọc đặt đầu ống

Những giải pháp này đều có thể thực hiện tốt chức năng chắn rác, nhưng không thể thay thế rọ hút. Bởi vì rọ hút bơm nước không được sinh ra chỉ để lọc rác

5.3 Chức năng cốt lõi của rọ hút nằm ở van bên trong

Điểm khác biệt quan trọng nhất của rọ hút so với lưới lọc thông thường nằm ở van một chiều được bố trí bên trong thân rọ. Đây mới chính là “trái tim” của rọ hút. Van một chiều này cho phép:

• Nước đi vào ống hút khi bơm hoạt động
• Tự động đóng lại khi bơm ngừng, ngăn nước chảy ngược về nguồn

Nhờ cơ chế đó, rọ hút đảm nhiệm những vai trò then chốt:

• Giữ nước mồi trong ống hút
• Ngăn không khí xâm nhập vào hệ thống
• Giúp máy bơm khởi động lại dễ dàng mà không cần mồi nước nhiều lần

Nói cách khác, rọ hút vừa có chức năng lọc rác, vừa là van giữ nước mồi, chứ không phải một chiếc lưới đơn thuần gắn thêm vào đầu ống. Để tránh hiểu sai và chọn nhầm rọ hút, việc nắm rõ cấu tạo chõ bơm nước (tên gọi khác của rọ hút) sẽ giúp người dùng hiểu chính xác cơ chế giữ nước mồi thay vì chỉ nhìn vào phần lưới bên ngoài

MHV

Đại lý Van Minh Hòa at Đại lý Van Minh Hòa (MHV) | Website |  + postsBio ⮌

Chúng tôi - tác giả MHV của VanMinhHoa.com, là nhóm tác giả thực hiện các bài viết chia sẻ. Dựa trên kiến thức thực tế có được từ nhà máy, kiến thức liên quan đến ngành valve (van) các tiêu chuẩn về ống và valve, kiến thức vật liệu chế tạo van,... Tác giả chia sẻ kiến thức chuyên môn chuyên sâu tới người dùng và độc giả

• MHV

  https://vanminhhoa.com/author/admin/

  Ký hiệu O và S trên van nước là gì
• MHV

  https://vanminhhoa.com/author/admin/

  Khám phá van cổng ty chìm là gì
• MHV

  https://vanminhhoa.com/author/admin/

  Hiểu đúng cấu tạo chõ bơm nước là gì
• MHV

  https://vanminhhoa.com/author/admin/

  Van bi tay gạt DN20 có những loại nào